Grzybica pochwy – leki, diagnostyka, profilaktyka

W przypadku stwierdzenia grzybicy pochwy leki dostępne bez recepty mogą nie wystarczyć do całkowitego leczenia. Podpowiadamy, co to za choroba, a także na czym polegają: diagnostyka, leczenie i profilaktyka grzybicy pochwy. 

Grzybica pochwy – co to za choroba? Jakie daje objawy? 

Zanim przejdziemy do stosowanych w grzybicy pochwy leków dostępnych bez recepty i na receptę, warto dowiedzieć się więcej na temat tej choroby. Grzybica pochwy (inaczej zwana także kandydozą pochwy, drożdżycą pochwy lub zakażeniem drożdżakowym pochwy) jest najczęściej spowodowana przez grzyba z gatunku Candida albicans [1-3]. 

Grzyb z gatunku Candida albicans zasiedla naturalnie pochwę razem z bakteriami, np. z rodzaju Lactobacillus. W niektórych sytuacjach, gdy dojdzie do zaburzenia równowagi mikroflory okolic intymnych może jednak dojść do jego nadmiernego namnożenia się. Właśnie wtedy obserwowane są objawy grzybicy pochwy, takie jak [1, 3, 5]: 

• bolesne i/lub utrudnione oddawanie moczu; 
• bolesność pochwy; 
• dyskomfort przed, podczas lub po zakończeniu współżycia (inaczej dyspareunia); 
• nieprawidłowa wydzielina z dróg rodnych (o białym kolorze i serowatej konsystencji); 
• obrzęk okolic intymnych;
• świąd okolic intymnych; 
• zaczerwienienie okolic intymnych.

Grzybica pochwy – jakie są czynniki ryzyka? 

Infekcją drożdżakową może się zarazić każdy, najczęściej jednak do rozwoju grzybicy pochwy dochodzi u kobiet [1-4]: 

• aktywnych seksualnie; 
• będących w ciąży; 
• będących w trakcie terapii immunosupresyjnej;
• chorujących przewlekle, np. na cukrzycę; 
• długotrwale stosujących antybiotykoterapię;
• narażonych na przewlekły stres; 
• o osłabionej odporności; 
• otyłych;
• stosujących hormonalną terapię zastępczą; 
• stosujących na co dzień zbyt agresywne środki do higieny intymnej, zaburzających równowagę mikroorganizmów, które naturalnie zasiedlają okolice intymne. 

Grzybica pochwy – diagnostyka

Gdy podejrzewana jest grzybica pochwy, leki o działaniu przeciwgrzybiczym mogą zostać zalecone na podstawie samych tylko objawów zgłoszonych przez pacjentkę. W przypadku wątpliwości lub kiedy choroba stale nawraca, pacjentka może jednak zostać wysłana na dodatkowe badania, takie jak [2, 6]: 

• badanie pH pochwy (przy grzybicy pochwy najczęściej wynosi ono poniżej 5, dzięki czemu chorobę można różnicować z bakteryjnym zakażeniem pochwy lub zakażeniem pierwotniaczym); 
• badanie poziomu cukru we krwi w celu wykrycia cukrzycy;
• pobranie próbki upławów i następnie zbadanie jej pod mikroskopem; 
• pobranie próbki upławów i następnie wyhodowanie grzybów w laboratorium; 
• test na obecność wirusa HIV/AIDS;
• zbadanie próbki krwi (w przypadku podejrzenia grzybicy obejmującej także narządy wewnętrzne).

Grzybica pochwy – leki bez recepty

W przypadku grzybicy pochwy leki dostępne bez recepty mogą pozornie załagodzić objawy. W wielu przypadkach nie dojdzie jednak do całkowitego wyleczenia i infekcja powróci. 

Jak ostrzega agencja rządu federalnego Stanów Zjednoczonych Centers for Disease Control and Prevention (CDC): niepotrzebne lub niezatwierdzone stosowanie preparatów dostępnych bez recepty może prowadzić do opóźnienia leczenia w sytuacji, gdy w rzeczywistości mamy do czynienia z inną chorobą dającą podobne objawy jak grzybica pochwy [3]. 

Do takich schorzeń zaliczają się np. [5, 6]: 

• bakteryjne zakażenie pochwy; 
• liszaj twardzinowy sromu; 
• liszajec zakaźny (impetigo contagiosa); 
• reakcja alergiczna;
• ropowica, czyli ropne zapalenie skóry wywołane paciorkowcami lub gronkowcami;
• rzęsistkowica;
• wulwodynia (dolegliwość kobieca, związana z ciągłym lub nawracającym przykrym wrażeniem zmysłowym w obszarze odbytu, cewki moczowej lub  pochwy, o nieznanej przyczynie).

Jak zatem poradzić sobie z grzybicą pochwy? Leki na receptę, przepisane przez lekarza stanowią najlepsze rozwiązanie. 

Grzybica pochwy – leki na receptę

Infekcja grzybicza okolic intymnych nie ustąpi samoistnie, konieczne jest wdrożenie dobrze dopasowanego leczenia. Po stwierdzeniu grzybicy pochwy leki, które może przepisać lekarz, to np. [1-3, 7]: 

• antybiotyk przeciwgrzybiczy amfoterycyna B;
• lek przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczy mikonazol;
• lek przeciwgrzybiczy o szerokim zakresie działania klotrimazol;
• przeciwgrzybiczy antybiotyk nystatyna;
• syntetyczny azolowy lek przeciwgrzybiczy flukonazol.

Sposób leczenia będzie zależny od stopnia zaawansowania infekcji, a także częstości występowania jej nawrotów. Jeśli mamy do czynienia z pojedynczym epizodem, lekarz może zalecić krótkotrwałą (od 3 do 7 dni) terapię dopochwową [1]. W cięższych przypadkach może być konieczne zastosowanie leków doustnych, wdrożenie długotrwałej terapii pochwy lub nawet, jeśli doszło do zakażenia ogólnoustrojowego, stosowanie leków przeciwgrzybiczych dożylnie [3, 6]. 

Warto wiedzieć: W trakcie leczenia grzybicy pochwy należy się powstrzymać od stosunków seksualnych. Jeśli u partnera seksualnego także wystąpiły objawy, należy poinformować o tym lekarza. 

Grzybica pochwy – leki przeciwgrzybicze i ich skutki uboczne

W przypadku grzybicy pochwy leki stosowane miejscowo zwykle nie powodują poważniejszych skutków ubocznych. U pacjentki może wystąpić łagodne, miejscowe podrażnienie. Działań niepożądanych można się natomiast spodziewać w trakcie terapii doustnymi lekami przeciwgrzybiczymi, w tym w szczególności doustnymi azolami. Zgłaszane przez pacjentki są np. [3]: 

• bóle brzucha; 
• bóle głowy; 
• nudności. 

Rzetelnym źródłem informacji na temat możliwych skutków ubocznych stosowanych przy grzybicy pochwy leków jest zawsze ulotka dołączona do opakowania danego leku.

Grzybica pochwy – profilaktyka

Zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto znać podstawowe zasady profilaktyki grzybicy. Zalicza się do nich [1-4]: 

• dbanie o higienę okolic intymnych; 
• dbanie o zdrową dietę (ubogą w cukry proste);
• kontrolowanie poziomu cukru we krwi; 
• noszenie przewiewnej bielizny wykonanej z naturalnych materiałów; 
• powstrzymanie się od współżycia seksualnego, gdy u partnera została rozpoznana grzybica okolic intymnych;
• unikanie długotrwałego noszenia mokrych ubrań lub kostiumów kąpielowych;
• unikanie nadużywania antybiotyków;
• unikanie stosowania kosmetyków do higieny intymnej o podrażniającym składzie, który mógłby zaburzać równowagę mikroflory pochwy.

Źródła: 

1. Mayo Clinic (2023). Yeast infection (vaginal) – Symptoms and causes. [online]. Available at: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/yeast-infection/symptoms-causes/syc-20378999 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

2. Cleveland Clinic. (n.d.). Vaginal Yeast Infection: Causes, Symptoms & Treatment. [online] Available at: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/5019-vaginal-yeast-infection [Dostęp: 12.07.2024 r.]

3. Centers for Disease Control and Prevention (2021). Vulvovaginal candidiasis – STI treatment guidelines. [online] www.cdc.gov. Available at: https://www.cdc.gov/std/treatment-guidelines/candidiasis.htm [Dostęp: 12.07.2024 r.]

4. Centers for Disease Control and Prevention (2024). Testing and Diagnosis for Candidiasis. [online]. Available at: https://www.cdc.gov/candidiasis/testing/index.html [Dostęp: 12.07.2024 r.]

5. Jeanmonod, R., Jeanmonod, D. (2019). Vaginal Candidiasis (Vulvovaginal Candidiasis). [online] National Library of Medicine. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459317 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

6. Arya, N. R., Rafiq, N. B. (2021). Candidiasis. [online] PubMed. Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32809459 [Dostęp: 12.07.2024 r.]

7. Logan, A., Wolfe, A., Williamson, J.C. (2022). Antifungal Resistance and the Role of New Therapeutic Agents. Current Infectious Disease Reports 24(9): 105–116.